De Raad van de EU heeft op 16 september de herziening van het Gemeenschappelijk Standpunt over Wapenuitvoer 2008/944/GBVB goedgekeurd, het belangrijkste instrument van de EU over wapenuitvoer. Het is de eerste keer dat de tekst, die in 2008 werd aangenomen, is gewijzigd. Vlaanderen – in coördinatie met de Federale overheid en de andere Gewesten – speelde een voortrekkersrol in het herzieningsproces. Wapenuitvoer is sinds 2003 hoofdzakelijk een gewestelijke bevoegdheid.
Het Gemeenschappelijk Standpunt bevat de acht beoordelingscriteria die alle EU-lidstaten moeten toetsen wanneer zij over wapenuitvoervergunningen beslissen. Deze criteria peilen o.a. naar de naleving van de internationale verplichtingen van aankopende landen, naar het respecteren van de mensenrechten; en naar de vrede, veiligheid en stabiliteit van het land en de regio en of de geleverde wapens dit niet in gevaar brengen. Daarnaast bevat het Gemeenschappelijk Standpunt ook bepalingen over rapportering bij het afleveren van uitvoervergunningen en informatie-uitwisseling tussen EU-lidstaten.
Op voorstel van België en Vlaanderen worden nu deze regels over rapportering en informatie-uitwisseling aangescherpt. Er komt onder meer een openbare database met de jaarlijkse wapenuitvoergegevens van alle lidstaten. Ook de Gebruikersgids, de handleiding om het Gemeenschappelijk Standpunt correct toe te passen, wordt in deze zin geactualiseerd.
De beoordelingscriteria in het Gemeenschappelijk Standpunt werden eveneens geactualiseerd en in de Gebruikersgids is er meer aandacht voor het toepassen van de criteria over corruptie en gendergerelateerd geweld. België en Vlaanderen stelden voor om ook de beoordelingscriteria over mensenrechten en de afwending van wapens naar ongeoorloofde gebruikers te versterken. Voor Vlaanderen was dit belangrijk omdat het eigen Wapenhandeldecreet sowieso al verstrengde criteria bevat. De Belgische voorstellen vonden echter geen consensus.
De wijzigingen moeten leiden tot meer harmonisatie en samenwerking tussen de EU-lidstaten, en tot meer transparantie.
De herziening van het Gemeenschappelijk Standpunt werd voorbereid in de Europese Raadswerkgroep over Export van Conventionele Wapens (COARM). Daarin zetelen voor België zowel vertegenwoordigers van de Federale overheid als van de Gewesten. De expert van het Vlaamse Departement Buitenlandse Zaken, Tom Nijs, voerde tijdens het herzieningsproces binnen de werkgroep het woord voor België. Hij werd door de werkgroep ook aangesteld als penhouder voor de herziening van de bepalingen over transparantie en informatie-uitwisseling. Deze opdracht ligt in lijn met zijn functie in het kader van het VN-Wapenhandelsverdrag en de bijzondere aandacht die Vlaanderen schenkt aan transparantie in de internationale wapenhandel.
Meer informatie over de herziening van het Gemeenschappelijk Standpunt
